ضحی کاظمی، مدرس و نویسنده ژانر علمی تخیلی:
مسأله اصلی ژانر علمی تخیلی، انسان است
فروغ خراشادی / نشریه خیام نامه / چهارشنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۲
نیشابور در هفته پایانی تیرماه، میزبان برگزاری کارگاه شناخت ژانرهای علمی تخیلی و فانتزی، به تسهیلگری ضحی کاظمی بود. او که ۱۶ اثر علمی تخیلی و فانتزی در کارنامه دارد و دو بار برنده جایزه نوفه شده است، پرکارترین نویسنده ژانرهای یادشده در ایران است. کاظمی در ورکشاپ ۵ ساعته ای که طی دو روز، در خانه انجمن داستان سیمرغ برگزار شد، مباحث متنوعی را با محوریت ژانر برای شرکت کنندگان توضیح داد؛ این داستان نویس جوان، کلام را از « چراییضرورت پرداختن به مبحث ژانر» آغاز کرد و با طرح پرسشهایی مانند: «چرا داستان می خوانیم و می نویسیم؟ و داستان چه کاربردی در زندگی مدرن دارد؟»، پیش برد. نویسنده رمان «تز قاتل» برای تبیین کلامش به شکل‌گیری طبقه متوسط و انقلاب صنعتی اشاره کرد و ضرورت ورود رمان به زندگی مردم را تغییر فرم زندگی و نیاز آنان به سرگرمی هایجدید دانست.
این مدرس ژانر علمی تخیلی افزود: انسان امروز نیاز به تبیین دوباره دارد؛ او از خود می پرسد: الان من چه کنم؟ چگونه زندگی کنم و چه انتخاب داشته باشم؟
مسأله این است که ما فقط یک بار و یک مدل می توانیم زندگی کنیم! ما می خواهیم تجربیات بیشتری کسب کنیم؛ دوست داریم زندگی دیگران را بخوانیم و بدانیم و داستان ژانر از همین جا بوجود می آید…
کاظمی در بخشی دیگر از کارگاه داستان نویسی، به نیاز انسان امروز به خیال انگیزی و تخیل اشاره کرد و گفت: انسان می‌خواهد از شلوغی و تاریکی که در آن غوطه‌ور است فرار کند؛ نیاز دارد یک زیست موازی داشته باشد؛ ما باید لحظاتی از زندگی مان را در دنیایی خیالی بگذرانیم و در خلال آن مضامین عمیقی را می یابیم…
بخش مهمی از این کارگاه دو ر‌وزه به شناخت گونه های ژانری اختصاص داشت؛ و مدرس جلسه کوشید تا در دسته بندی گونه های ژانری، از هشت ژانر نام ببرد و درباره هریک مختصر توضیح دهد.
او با تمرکز بر ویژگی های ژانر فانتزی و علمی تخیلی، فصول مشترک و موارد تفاوت و تمایز آنها را برشمرد و به تعریف زیر ژانرهای علمی تخیلی پرداخت که برای نمونه به چند مورد آن اشاره می کنیم: اپرای فضایی و وسترن فضایی، کلونی سازی، بایوپانک، واقعیت مجازی و …
اما از نکات مهم و بدیع در این کارگاه، توجه دادن مخاطب به ژانر مهم علمی تخیلی، نه به مثابه فقط یک ژانر سرگرمی، بلکه در جایگاه ژانری عمیق، چندلایه، فلسفی و سیاسی بود که محور اصلی آن انسان است.
