به بهانه سالروز تولد ساموئل باتلر

«ساموئل باتلر» داستان نویس انگلیسی در ۵ دسامبر ۱۸۳۵ (۱۴ آذر ۱۲۱۴ خورشیدی) در خانه کشیش در روستای لنگر در نزدیکی بینگهام به دنیا آمد. ساموئل برخلاف هم سن و سال هایش به خاطر رابطه تا حد زیاد تضاد با پدر و مادر خود و به ویژه با پدرِ خشک مذهب و سختگیر خود، کودکی تنها بود. تحصیل را از همان کودکی در کنار پدر در خانه آغاز کرد. ضرب و شتم مکرر و رفتار های بی رحمانه و احمقانه پدر و اصرار او برای کشیش شدن، رابطه پدر و پسر را فراتر از رفتار خصمانه پیشرفت داد. او در یادداشتش توضیح داد: «پدر هرگز من را دوست نداشت و من هم او را دوست نداشتم».

زندگی ساموئل همزمان بود با دوره ویکتوریایی. دوره اوج انقلاب صنعتی و امپراتوری در بریتانیا، که همزمان با به اوج رسیدن گستره مستعمرات انگلستان در سطح جهان بود. در این دوران کتاب «اصل انواع چارلز داروین» در سال ۱۸۵۹ منتشر شد و انقلابی در زیست شناسی به وجود آورد.

مردان جوان انگلستان در اواسط قرن نوزدهم باید بین دو تفکر کلیسا و داروین یکی را انتخاب می کردند و ساموئل با هر دو آن مشکل داشت. باتلر در كتاب « تكامل كهنه و نو» می‌گوید: « انتخاب طبیعی از میان دگرگونی های تصادفی روند آزمون و خطایی است ناسازگار با هر باوری از این دست كه جهان را آفریدگاری برقرار می‌دارد. اما اگر حیوانات بتوانند با انتخاب عادت های تازه‌ائی كه موجب سازگاری آنان با تغییرات محیطشان گردد مسیر تكامل خود را تعیین كنند، می‌شود رفتار هدفمند آنها را جلوه ذهن خلاقی در طبیعت دید. می‌توان گفت كه خداوند به جای طرح ریزی حیوانات از بیرون، قدرت خلاق خود را به آنها تفویض كرده و از طریق رفتار هدفمند آنها كارش را پیش می‌برد.» ساموئل مدعی شد كه « بهترین راه حفظ نقشی برای پروردگار، درونی كردن او(خداوند) در روند تكامل است». و به اين ترتيب حضور و بروز غريزه در حيوانات را در چهار چوب انديشه‌های داروين توجيه نمود.

ساموئل بعد از اتمام کالج در سن بیست و سه سالگی برای پنج سال به نیوزلند (مستعمر انگلیس) رفت. آن جا در کنار پرورش گوسفند، شاهکار ادبی اش «اروون» (Erewhon) را بر روی کاغذ آورد که در سال ۱۸۷۲ در انگلستان منتشر شد. ساموئل کتاب دیگرش یعنی «روش انسان‌های جسمانی» که رمانی با اشاره‌ های مستقیم به زندگی خود و اشرافیت ویکتوریایی بود را در دهه ۱۸۸۰ نوشت اما به خاطر امنیت خود و خانواده اش آن را منتشر نکرد.

او در سال ۱۸۶۴ به انگلستان بازگشت و در مسافرخانه کلیفورد (جایی که بقیه عمر خود را در آنجا گذراند) اقامت کرد. ساموئل با انتشار موفقیت آمیز کتاب «اروون» در انگلستان  به عنوان نویسنده موفق و شایسته شناخته شد. او همچنین مطالعات اساسی در اندیشه تکاملی، مطالعات هنر ایتالیایی، و آثار تاریخ ادبی و نقد شناخته شده، انجام داد و نیز ایلیاد و اودیسه را به نثر انگلیسی ترجمه کرد.

ساموئل باتلر هرگز ازدواج نکرد و در ۱۸ ژوئن ۱۹۰۲ در تنهایی و سکوت خبری درگذشت. کتابی که پس از مرگش منتشر شد، «راه آخرت، راهی که همه می روند» اشاره کرد که جزء پنجاه کتاب برتر داستانی قرن بیستم از نظر کتابخانه مدرن شناخته و توسط زنده یاد «پرتو اشراق» به فارسی برگردانده شده است.

ساموئل باتلر می گوید: «از دیروز بیاموز، برای امروز زندگی کن و به فردا امیدوار باش»

مصطفی بیان